• Βοηθώ μια έγκυο να γεννήσει

Ετυμολογία: ξε + αρχ. ιόω (= σκουριάζω)

• Ξεσκουριάζω

Ετυμολογία: τουρκ. eksik = έλλειψη

• Λειψός, που του λείπει βάρος

• ξίτσ'κους

• Σπρώχνω, ταρακουνώ

Ετυμολογία: τουρκ. eksik = έλλειψη, (μτφ. βλάκας)

• Άτομο μειωμένης αντίληξης (λειψός)

• ξύγκλα

• γκγκίνα

• Ελευθερώνω, αποδεσμεύω

  • -Τίλια τα κατάφιρις τσι ξιγλάσπουσις

• Συνεφέρω κάποιον απ' τη λιποθυμία

• Φεύγει ένα βάρος, μια έγνοια από πάνω μου

  • -Καλά που μ' τούπις! Ξιγουμαριάσκα, τσι τούχα μια έννοια!

• Ειδικό πριόνι των μαραγκών για να δημιουργούν σχέδια πάνω σε έπιπλα (καναπέδες κ.τ.λ.)

• μτφ. κερδίζω, ωφελούμαι

  • -Τι ξιδιάλιξις δανά που τ'ς τούπις του μυστικό;

• Ξεστραβώνω, ξεζαλίζομαι, ξεμουδιάζω

• Ξεκουμπώνω το ρούχο ή άλλο σχετικό

  • -Ξιθ'λύκουσι κη τσάντα σ' μουρό μ'!

• Τσαχπίνεψε, πήρε θάρρος, πήρε αέρα

  • -Πουλύ ξικάλ'νι του κλαδί σ'. Κάτσι καλά γιακί α τ'ς μαζέψ'ς = θα φας ξύλο

• Ξιπασμένος, αυτός που πήρε θάρρος

• Το ξιπασμένο παιδί, αυτό που πήρε θάρρος

• Κατεβαίνω από το ζώο

1. Ο χωρίς καπίστρι, ελεύθερος (για ζώα)

2. μτφ. (για ανθρώπους) χωρίς έλεγχο

   • -Τουν αφήσας ξικαπίστρουτου = ελεύθερο, χωρίς έλεγχο

• Έβγαλα την πλάτη μου από την κούραση ή απ' το βάρος που σήκωσα.

• Έχω έντονη τάση να ουρήσω

• Ξεκουκουλώνω, αποκαλύπτω

• Ξεθεώνομαι στη δουλειά, μου βγαίνει ο πάτος

1. Ξεκόλλημα

2. μτφ. τέλος επίσκεψης.

   • -Τσι θρουνιαζόντι τσι ξικουλλ'μό έν έχ' (δεν έχουν).

• Κουράζω κάποιον πολύ

  • -Τουν ξικώλουσι σκη δ'λειά!

• Κουράζομαι πολύ

  • -Ξικουλώθτσι σκη δ'λειά

• Κίτρινα κρινάκια που ανθίζουν το φθινόπωρο στα χωράφια. Λέγονται «ξικουμπίτις» γιατί είναι η εποχή των «σ'νουπαρτών» στο χωριό μας. Ξικουμπίζουν δηλαδή από τον κάμπο στο χειμερινό χωριό.

• Ο ξεμωραμένος, ο αποβλακωμένος

• Ο ελεύθερος, ο μη δεμένος

• Ο ελεύθερος, ο μη δεμένος

• Τρέπω τις κότες ή τα πουλιά σε φυγή (γενικά τα ζώα)

Ετυμολογία: ξε + λάκκος

• Ανοίγω λάκκο γύρω από τον κορμό του δένδρου, για να διευκολύνω την απορρόφηση του νερού

• Βλέπω μετά από καιρό αγαπημένα πρόσωπα, μου φεύγει η λαχτάρα που είχα να τα δω

  • -Ξιλαχτάρσα κουμμάκ' τα μουρέλια μ'

• Εξελιγμένος, μοντέρνος

  • -Για κοίταξι μπε κόσμι τσι γι Γιάνν'ς, του ζο, γίντσι ξιλιγμένους. Ε θ'μάτι που ίσαμ προυχτές έτρουγι ούλου κ'τσιά, τσι τα ρούχα τ' ήντου χιλιουμπαλουμένα

• Δουλεύω τη γης με το λιζγάρι (γεωργικό εργαλείο), αφαιρώ από τη ρίζα παρασιτικά φυτά

  • - Ξιλιζγώναμι ένα πιρβουλέλ' μι του πιθιρό μ'

• Βγάζω φλόγες (για τζάκια, φωτιά)

• Λύνω, ελευθερώνω κάποιον

Ετυμολογία: ξε + μύτη + ίζω

• Ξεμυτίζω = ξεπροβάλλω, εμφανίζομαι

• Έχω κάτι στο στόμα και το μασώ

  • -Η γριά ξιμάμλιζι του λουκούμ'!

Ετυμολογία: ξε + ματ + ίζω

• Κόβω (βγάζω) με το μαχαίρι το μέρος του ξηρού φλοιού του κουκιού απ' το οποίο θα ξεπετάξει το φύτρο: μοιάζει με μάτι, από όπου και η ονομασία

• Κατασπαράσσω, ξεσκίζω

  • -Άμα σι πιάσου, α σι ξιμιρδίσου βρε κιαρατά

• Καταπονώ τη μέση μου, κουράζομαι υπερβολικά

  • -Ξιμισιάσκα! = π.χ. μου «βγήκε» η μέση από κάποιο βάρος που σήκωσα.

• Χάνω τα λογικά μου

  • -Έ γκη βλέπ'ς, ξιμουράθτσι τιμιλί! = έχασε τελείως τα λογικά της

• ξουμπλουτό

Ετυμολογία: τουρκ. boş = χαλαρός

• Χαλαρώνω κάτι

Ετυμολογία: τουρκ. boş = χαλαρός

• Λασκάρω

  • -Ξιμπουσαγκίζου του ζουνάρι μ'

• Ξεπροβάλλω

• Βάζω κάποιον απέναντι σε άλλον, φέρνω σε αντιπαράσταση, εκθέτω, φανερώνω ξαφνικά

• Φανερώνω το μυστικό μου, εξομολογούμαι

• Από ξένο μέρος