• (μτβ. και αμτβ.) ξηλώνω (π.χ. ρούχο), φθείρομαι, πεθαίνω

• ξιφτίζου

• Το ψάρι ξιφίας.

• Ξεχνώ

  • -Τώρα τιλιφταία ξιχαίνου πουλύ!

Ετυμολογία: ξι + χάλαρο (= χάλασμα, ερείπιο) + ώνω (κατάλ.)

• Βγάζω τις πέτρες και τα χώματα από ένα μέρος

• Ξεχασιάρης, αυτός που ξεχνάει εύκολα

• Νοιώθω την ανάγκη για κένωση του εντέρου

• Ο ξεχωριστός

• Καθαρίζω το χωράφι από τα αγριόχορτα

• Βγάζω το αγκίστρι από τα ψάρια που έπιασα

• (ξόανον) Ξερός, ακατάδεχτος, ψωροπερήφανος

1. Οδυρμός και κλάματα, μεγάλη θλίψη

   • -Του ξόδ έκανι = έκλαψε πολύ για την καταστροφή που τον βρήκε

2. Ο νεκρός που κηδεύεται (τον βγάζουν από το σπίτι)

Ετυμολογία: μσν. εξόμπλιον, υποκορ. του μτγν. έξομπλον

• Σχέδιο, ζωγραφιά, διακοσμητικό σχέδιο

• ξιπέτσουτα

• ξώπουρτα

• Ξοδεύω

1. Ζωγραφίζω, σχεδιάζω

2. μτφ. κουτσομπολεύω, κακολογώ

   • -Ντα φτάν'ς έφτου; Μι ξουμπλιάζ'ς; = με ζωγραφίζεις; ή με κακολογείς;

• Με σχέδια

  • -Του ξουμπλουτό του χραμέλ' τσι ι τρουβάς ε νι λείπασ' (δεν έλειπαν)

• ξιμπλουτό

• Το κουσούρι

  • -Έιτουτους γι άθρουπους έχ' πουλλά ξούρια!

• Κακομαθαίνω, αποκτώ ελαττώματα, παίρνω κουσούρια, κακά χούγια.

• υποκορ. της λ. «ξούρ' = κουσούρι»

• Εξορία

  • -Βαρέστσι του ξουρζμό τ' τσι γύρσι πίσου!

• Κατορθώματα

1. Κάνω, ασχολούμαι με κάτι -Τι ξουρθών'ς; = με τι ασχολείσαι;

2. Επιδιώκω να πετύχω μια δουλειά, διεκπεραιώνω, κατορθώνω, καταφέρνω

   • -Φουβάσι μπάτσι ε τα ξουρθώις'; = με την έννοια ότι είσαι τόσο ικανός που τελικά θα τα καταφέρεις (στην ουσία μην φοβάσαι, θα τα καταφέρεις)

• Μένω ακυβέρνητος με σκάφος (π.χ. όταν η βάρκα μου, λόγω κακοκαιρίας, απομακρύνεται, παρά τη θέλησή μου, από τον τόπο προορισμού μου π.χ. από το λιμάνι).

  • -Ι τσιρός ξούριασι του καΐκ.

  • ---

    -Ήβγαμι να ψαρέψουμι, σκώστσι ένας αγέρας, μας ξόρ'σι σκη Χιό.

Ετυμολογία: τουρκ.

• Αυτός που έχει κουσούρι (ελάττωμα σωματικό ή πνευματικό)

• Το ελαττωματικό

• Αγρότης

Ετυμολογία: λατιν

• Πήλινο πιάτο

  • -Κιόρα μεσ' του ξτέλι σ'= κοίταξε το πιάτο σου

• Το γεράκι

• Μικρό τσουκάλι

  • -Όσου κάτι του ξτιλέλ',

  • ---

    τόσου βάζ' καλό φαγέλ'!

Ετυμολογία: από το επίθ. οξύ + ούγγλα < λατιν. ungula = νύχι, οπλή αλόγου

• Εξάρτημα αργαλειού. Σιδερένια βέργα που αποτελείται από 2 μέρη τα οποία ενώνονται μεταξύ τους με ένα κρίκο και που το καθένα έχει στο κάθε του άκρο 3 μικρές προεξωχές-δόντια και χρησιμοποιείται για το τέντωμα του πανιού κατά την ύφανσή του στον αργαλειό

• ξίγκλα

• Η καούρα του στομαχιού

  • -Μ'έπιασι μια ξύδα απ' τα κρουμμύδια πόφαγα

• μτφ. κερδίζω σε τζόγο

  • -Μας τα κούισι ούλα = μας τα πήρε όλα .

• ξω

• Η εξυπνάδα

• Ο σουγιάς

• Φαγούρα

  • -Ντα να του ποίσου στου γιαλό του μπάνιου; Να μι φα γι' αρμύρα; Να μι πιάσ' ξύσσα;. Πιο καλά μεσ' κη σκάφ'. Ίσια δ'λειά. Ντα ε ντούξιρα να βρουμίσου!

• ξύνου

• Ο ανοιχτός χωρίς στέγη χώρος, ο πρόναος των εκκλησιών

• Μετά το Πάσχα

• Ελαφρό χτύπημα, ελαφρός τραυματισμός (έξω από το πετσί μου)

  • -Μι πήρι ξώπιτσα!

• Εξώπορτα

  • -Βρόντουμ' μια ώρα κη ξώπουρτα μα σεις έχ'τι φαίνιτι λακιρντί. Ντα λέτι;

• ξόπουρτα

• Τα επί πλέον της συμφωνημένης προίκας

  • -Ξώπροικου είνι τούτου του χουράφ'!

• Κάτι που πέρασε κοντά από το στόχο, ακροθιγώς

• Παπούτσια με ανοιχτό το πίσω μέρος του πέλματος (έξω φτέρνα)